Өшкү Tcکیg9mm
| Өшкү | ||||
 | ||||
| Эртемде классификациязы | ||||
|---|---|---|---|---|
|
аразында рангтар
АЛДАГ ДУГАЙЫНДА МЕДЕГЛЕЛ
Биологтуг классификацияда Capra таксоннуң туружун тайылбырлаар таксономнуг майык {{Capra }} чогул. | ||||
| Делегей чергелиг эртемде ады | ||||
|
Capra hircus Linnaeus, 1758 чыл | ||||
| ||||
Өшкү – ниити ады, төрүүр кыс өшкү, азы бир дугаар төрүп турар өшкү, анайлыг өшкү.
Хайдак өшкү – оглу өлүп калган өшкү.
Дузак өшкү - ийи харлыг өшкү азы хунан өшкү, бир дугаар төрүп турар өшкү, анайлыг дузак.
Кызыр өшкү – анайлаваан өшкү азы бир чылын төрүвейн барган өшкү.
Анай – өшкүнүң бир хар чедир оглу, ниити ады, кыс анай, эр анай.
Өскүспеек – чашта иези өлүп калган чаш анай.
Ийиспеек – чашта иези өлүп калган ийис анайлар.
Шара чаш – чаа төрүттүнген анай.
Доруккан анай – үш ай четкен, азы сиген чиптер апарган анай.
Часкылак – чазын төрүттүнген анай.
Күскүлек – күзүн төрүттүнген анай.
Сейнек – эр анайны чазап каапканы, назыны ийи хар четкен болур.
Серге – эр анайны чазап каапканы, назыны үш хар ашкан болур.
Хунажык – чазаттынмаан эр анай, назыны ийи харлыг.
Хуна – чазаваан эр анай, үрелиг мал, назыны ийи хардан өөрү. Сүткүр, эъткир болгаш мөге-шыырак уктуг эр анайны хуна кылдыр санап алыр. Бир кодан өшкүге бир хуна чоруур.
Өшкүнүң назын аайы[эдер | вики-сөзүглелди эдер]
Өшкүнү назын аайы-биле адаары тускай чурумнуг болур:
- Хунан өшкү – ийи харлыг.
- Дөнен өшкү – ийиден үш хар чедир назылыг.
- Алды диштиг өшкү – үштен дөрт хар чедир өшкү.
- Чедишкен өшкү – дөрттен беш хар чедир өшкү.
- Өшкүнүң өң-чүзүнүн дүгүнүң аайы-биле адаар.
- Кара хайдак, ак хайдак, сарыг өшкү, дөңгүр ак өшкү, калчан сарыг өшкү, чалбак-көк өшкү.
- Өшкү – Тываның кадыг-дошкун агаар-бойдузунга кончуг таарышкан мал.
Дөзү[эдер | вики-сөзүглелди эдер]
- Монгуш КЕНИН-ЛОПСАҢ: ТЫВА ЧАҢЧЫЛ. Тыва чоннуң ыдыктыг чаңчылдары. – Тувинские традиции. Книга вторая: священные традиции тувинского народа. – Кызыл: Тувинское отделение педагогического общества при Министерстве образования республики Тыва: Издательство “Новости Тувы”, 1999. На тувинском языке. 352 с.